Autorzy:
1) Mgr mikrobiologii, technik weterynarii, zoopsycholog spec. koty – Adrianna Iwan
2) Dr n. med. Paweł Szewczyk (redakcja)
Kwasy tłuszczowe omega– 3 to niezbędne wielonienasycone kwasy tłuszczowe.
Wśród nich klasyfikujemy 3 główne aktywne biologicznie tłuszcze: kwas α – linolenowy (ALA), kwas eikozapentaenowy (EPA) oraz kwas dokozaheksaenowy (DHA). Synteza EPA i DHA z kwasu α-linolenowego (ALA) u zwierząt mięsożernych jest w znacznym stopniu ograniczona (u psów niewystarczająca, u kotów nie zachodzi w ogóle), dlatego muszą one być dostarczone z pożywieniem (stąd „niezbędne” w nazwie).
Głównym źródłem EPA i DHA są tłuste ryby i organizmy morskie (np. kryl) oraz oleje z nich wytwarzane. Algi i fitoplankton morski również mogą stanowić istotne źródło kwasów n-3. Do produkcji suplementów diety często wykorzystywany jest tran (olej z wątroby dorsza). Zawiera on istotne ilości EPA i DHA, jest także bogaty w witaminę A i D. Należy uważać z podąża tranu u zwierząt by nie doprowadzić do hiperwitaminozy (przedawkowania)- hiperwitaminoza A prowadzi do pogorszenia stanu okrywy włosowej i zaburzenia metabolizmu kości, a u młodych zwierząt może spowodować zahamowanie wzrostu. Hiperwitaminoza D może powodować zwapnienie tkanek miękkich i hiperkalcemię.
Znaczenie EPA i DHA
EPA i DHA są kluczowe na każdym etapie życia psa i kota. Szczególnego ich wpływu upatruje się w chorobie zwyrodnieniowej stawów. Wyniki dotychczasowych badań pozwalają sądzić, że kwasy omega– 3 wykazują wyraźne działanie przeciwzapalne. Dieta wzbogacona w te tłuszcze może być elementem terapii wspomagającej u zwierząt, u których zdiagnozowano chorobę zwyrodnieniową stawów. Omega– 3 wykazują działanie przeciwzapalne m.in. poprzez redukcję poziomu cytokin prozapalnych jak np. IL-1α, IL-1β i TNF-α oraz wzrost poziomu cząsteczek przeciwzapalnych. Sugeruje się, że EPA i DHA mogą stanowić pewną alternatywę dla NLPZ (niesteroidowych leków przeciwzapalnych). Kwasy DHA i EPA odgrywają też ogromną rolę w chorobach serca. W badaniach z udziałem bokserów cierpiących na arytmię komorową zaobserwowano poprawę stanu zdrowia po zastosowaniu oleju rybiego o zawartości 497 mg DHA i 780 mg EPA dziennie na przestrzeni 6 tygodni – omega – 3 wykazują więcdziałanie antyarytmiczne. DHA wykazuje istotny wpływ na funkcjonowanie układu nerwowego. Niedobór tego kwasu tłuszczowego może doprowadzić do wzrostu ryzyka zwyrodnienia plamki żółtej i ślepoty.
Olej zwierzęcy czy może roślinny?
Dlaczego warto zwracać uwagę na pochodzenie oleju? Nie wszystkie źródła kwasów omega – 3 zawierają aktywne biologicznie EPA i DHA. Oleje roślinne charakteryzuje mniejsza skuteczność. Siemię lniane, nasiona konopi, orzechy włoskie, nasiona chia, olej konopny, olej lniany zawierają kwas α – linolenowy (ALA), którego organizmy psa i kota nie są w stanie skutecznie konwertować na EPA i DHA. Jego spożycie nie przekłada się więc na zauważalny wzrost poziomu DHA i EPA w organizmie zwierząt, z tego też powodu oleje roślinne nie są zalecane jako wyłączne źródło kwasów n-3. Pamiętaj i sprawdzeniu składu i pochodzenia oleju oraz finalnej zawartości DHA i EPA w porcji przed zakupem danego produktu. Jeśli wybierasz olej w formie płynnej to znaczenie ma także butelka, w której się on znajduje (najlepiej, aby była z ciemnego szkła, przechowywana w lodówce- w ten sposób ogranicza się utlenianie drogocennych WNKT). Skład powinien być możliwie prosty i zawierać wysokie ilości EPA i DHA. Najbardziej wartościowy wydaje się być olej z kryla, ponieważ charakteryzuje się on wysoką biodostępnością oraz zawartością astaksantyny, która jest silnym przeciwutleniaczem. Niestety kwasy omega – 3 są podatne na utlenianie, z tego względu warto sięgać po środki, do których dodana została witamina E, jako przeciwutleniacz.
Potencjalne działania niepożądane
Możliwe efekty uboczne występujące po suplementacji omega – 3 to: biegunka, wymioty, pogorszenie gojenie się ran, zmiany w funkcjonowaniu płytek krwi – wydłużenie czasu krzepnięcia krwi (z tego względu przed planowanymi zabiegami chirurgicznymi sugeruje się ograniczenie stosowania suplementów zawierających omega – 3). Pamiętaj, stosuj dawki zalecane przez producenta lub lekarza weterynarii/dietetyka weterynaryjnego!
