Autorzy:
1) Mgr mikrobiologii, technik weterynarii, zoopsycholog spec. koty – Adrianna Iwan
2) Dr n. med. Paweł Szewczyk (redakcja)
Wątroba jest jednym z najważniejszych narządów organizmu. Jej masa stanowi ok. 3% masy ciała dorosłego kota i psa. Pełni wiele istotnych funkcji, m.in.: magazynuje glikogen i niektóre witaminy, żelazo oraz cynk, uczestniczy także w procesach termoregulacji i neutralizuje substancje toksyczne. Wątroba jest także zaangażowana w szereg przemian metabolicznych. Jej dysfunkcja wpływa na funkcjonowanie całego organizmu. Podstawą w żywieniu zwierząt ze schorzeniami chorobami wątroby jest dostarczanie wysokiej jakości dobrze przyswajalnego białka. Wątroba ma duże zdolności regeneracyjne, jednak warto ją wspomóc, dostarczając odpowiedniej ilości dobrego jakościowo budulca.
Składniki odżywcze wykorzystywane w przebiegu chorób wątroby
– Arginina jest niezbędna w procesie tworzenia niektórych apoprotein, a jej niedobór może doprowadzić do enceflopatii wątrobowej.
– Tauryna chroni przed cholestazą (zastojem żółci), jest także aminokwasem niezbędnym u kotów (ich organizm nie może go wytworzyć).
– Cholina to jeden z najważniejszych składników odżywczych o właściwościach hepatoprotekcyjnych (ochraniających komórki wątroby – hepatocyty).
– Metionina działa ochronnie na wątrobę, jej niedobór może zwiększać ryzyko uszkodzenia narządu przez substancje szkodliwe.
Rynek weterynaryjny oferuje coraz więcej preparatów, które zawierają wyciągi z roślin leczniczych o udokumentowanym działaniu na komórki wątroby (hepatocyty). Do najczęściej stosowanych substancji bioaktywnych, które można znaleźć w preparatach zalicza się: wyciąg z liści boldo, fosfolipidy z wyciągów z rzepaku lub soi, wyciąg z karczocha, wyciąg z liści kocanki, wyciąg z owoców ostropestu plamistego, rozmaryn lekarski, ortosyfon włóknisty (herbata jawajska).
Dominującą substancją w preparatach jest sylibinina, która jest głównym składnikiem sylimaryny. Sylimarynę tworzą: sylibinina, sylidiamina, sylikrystyna i isosylibina. Pozyskiwana jest ona z ostropestu plamistego. Jej głównym działaniem jest ochrona komórek wątroby (działa również ochronnie na błonę śluzową żołądka, pobudza wydzielanie soku żołądkowego oraz żółci). Najważniejszym mechanizmem wpływu antyoksydacyjnego sylimaryny jest jej zdolność hamowania enzymów biorących udział w wytwarzaniu reaktywnych form tlenu, zapobiegając tworzeniu się wolnych rodników. Ze względu na to, że po podaniu doustnym charakteryzuje się słabą biodostępnością, w celu jej maksymalizacji zaleca się łączenie z fosfatydylocholiną. Wykazano, że sylimaryna działa protekcyjnie w przypadku zatrucia muchomorem sromotnikowym u psów. Jest to związek mało toksyczny i uznawany za bezpieczny, jednak wiedza na temat właściwości farmakokinetycznych oraz farmakodynamicznych u kotów i psów wciąż pozostaje niepełna. Pozostałe z wymienionych substancji wykazują przede wszystkim działanie żółciopędne.
W schorzeniach wątroby trzeba pamiętać również o odpowiedniej podaży cynku. Pomaga on ograniczyć wchłanianie miedzi z przewodu pokarmowego i redukcję jej wychwytu przez wątrobę.
Z kolei u kotów ze stłuszczeniem wątroby często stosuje się L-karnitynę oraz taurynę, argininę, tiaminę oraz witaminy E i K. Suplementacja L – karnityną może pobudzić oksydacje kwasów tłuszczowych, nie zapobiega jednak akumulacji tłuszczu w wątrobie.
U zwierząt wspomagająco można podawać antyoksydanty w postaci witaminy E i C. Witamina E będąc silnym antyoksydantem chroni wątrobę przed uszkodzeniem oksydacyjnym związanym z zatruciem miedzią oraz minimalizuje stężenie wolnych rodników. W przypadku witaminy C, ze względu na upośledzenie jej syntezy w wątrobie, może dojść do wystąpienia stanu niedoboru, dlatego warto rozważyć dodatkową suplementację. Witaminy C nie należy podawać zwierzętom, u których podejrzewa się chorobę wątroby spowodowana spichrzaniem miedzi.
S-adenozylometionina może być stosowana przy praktycznie wszystkich chorobach wątroby, ale jest szczególnie zalecana w przypadku toksycznego uszkodzenia wątroby i zatrzymaniu żółci.
Warto pamiętać o ornitynie, która wpływa na regulację cyklu mocznikowego (zachodzącego w środowisku wątroby).
Pamiętaj
Suplementy na wątrobę dedykowane psom i kotom muszą być odpowiednio dobrane do potrzeb zwierzęcia i dostosowane do zaleceń lekarza weterynarii i dietetyka zwierzęcego. Suplement należy traktować jako uzupełnienie leczenia farmakologicznego. Niektóre substancje mogą wchodzić w interakcję z lekami, dlatego bardzo ważne jest omówienie suplementacji z lekarzem weterynarii. Suplementy stosowane bez potrzeby lub nieodpowiednio dobrane mogą zaszkodzić.
Literatura:
1. Blanchard G., Paragon B.M., Milliat F., Lutton C. (2002). Dietary L-carnitine supplementation in obese cats alters carnitine metabolism and decreases ketosis during fasting and induced hepatic lipidosis. Nutr. 132, 204-10.
2. Center S.A. (1998). Nutritional support for dogs and cats with hepatobiliary disease. Nutr. 128 (Suplement), 2733-2746.
3. Center S.A., Warner K.L., Randolph J.F., Sunvold G.D., Vickers J.R. (2012). Influence of dietary supplementation with (L)-carnitine on metabolic rate, fatty acid oxidation, body condition, and weight loss in overweight cats. Am. J. Vet. Res. 73, 1002-15.
4. Gianetto C., Arfuso F., Giudice E., Rizzo M., Piccione G., Mhalhel K., Levanti M. (2022). Antioxidant and hepatoprotective effect of a nutritional supplement with silymarin phytosome, choline chloride, L- cysteine, artichoke and vitamin E. Antioxidants; 11(12).
5. Hackett ES, Twedt DC, Gustafson DL. (2013). Milk thistle and its derivative compounds: a review of opportunities for treatment of liver disease. J Vet Intern Med; 27(1):10-16.
6. Hand M., Thatcher C., Remillard R., Roudebush P. (2010). Small Animal Clinical Nutrition. 5th Edition, Mark Morris Associates.
7. Norton RD, Lenox CE, Manino P, et al. (2016). Nutritional considerations for dogs and cats with liver disease. J Am Anim Hosp Assoc;52(1):1-7
8. Zań R., Roliński Z., Kowalski C., Burmańczuk A. (2013). Leczenie toksycznych uszkodzeń wątroby u psów i kotów przy użyciu antyoksydantów. Życie Weterynaryjne; 88(5).
