Autorzy:
1) Mgr mikrobiologii, technik weterynarii, zoopsycholog spec. koty – Adrianna Iwan
2) Dr n. med. Paweł Szewczyk (redakcja)
Choroba zwyrodnieniowa stawów (osteoarthritis) to jedno z częstszych schorzeń układu ruchu psów i kotów. Choć uważa się, że choroba ta dotyczy zwierząt starzejących się to może rozwinąć się w każdym wieku. Literatura podaje, że występuje ona nawet u 20% psów powyżej pierwszego roku życia. Jest to choroba wyniszczająca, prowadząca to degeneracji chrząstki stawowej. Choroba obejmuje nie tylko struktury wewnątrzstawowe, ale także otaczające mięśnie, więzadła i ścięgna. Jej skutkiem jest upośledzenie mechanicznej funkcji stawu i ból. Osteoarthritis to złożona choroba i wpływa na nią wiele czynników. Znacznie obniża komfort życia zwierząt i stanowi nadal duże wyzwanie terapeutyczne. Nie ma specyficznego leczenia tej choroby. W celu zmniejszenia bólu i stanu zapalnego powszechnie przepisuje się niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), których stosowanie niestety wiąże się z działaniami niepożądanymi, zwłaszcza ze strony układu pokarmowego. Alternatywnym podejściem jest stosowanie suplementów wykazujących właściwości przeciwzapalne i przeciwbólowe.
Cele terapeutyczne koncentrują się przede wszystkim na zmniejszeniu bólu i poprawie funkcji motorycznych. W ostatnich latach wzbogacone diety i suplementy zyskują ogromną popularność w weterynaryjnym świecie. W 2020 roku światowy rynek suplementów weterynaryjnych został wyceniony na 1,6 mld USD i prognozuje się, że będzie stale wzrastał.
Na rynku dostępny jest ogromny wachlarz produktów na stawy dla zwierząt. Czy wszystkie jednak mają właściwości, które się im przypisuje? Co jest faktycznym hitem, a co zwyczajnym kitem?
Coraz więcej badań sugeruje słabą skuteczność kolagenu i bardzo wyraźny brak działania suplementów chondorityno – glukozaminowych. Jednocześnie wyniki badań wykazują skuteczność diet wzbogaconych kwasami omega – 3, MSM (metylosulfonylometanem), czarcim pazurem, liofilizowaną mączką z małża nowozelandzkiego i w mniejszym stopniu kannabidiolem.
Chondriotyna i glukozamina
Chondroityna i glukozamina często są stosowane w połączeniu. Producenci deklarują, że preparaty z tymi związkami m.in. wzmacniają stawy, zapobiegają zwyrodnieniom, zmniejszają ból, działają przeciwzapalnie. Najnowsze badania sugerują jednak zupełnie coś innego. Glukozamina nie wykazuje działania przeciwzapalnego, nie uśmierza bólu stawów, nie wpływa na zwężenie przestrzeni stawowej. Istnieją także badania, z których wynika, że glukozamina podawana długotrwale lub w zbyt wysokich dawkach może działać degenerująco na trzustkę. Picard i wsp. wykazali, że glukozamina uruchamia mechanizm, którego celem jest obniżenie bardzo wysokiego poziomu cukru we krwi, ale reakcja ta wpływa negatywnie na SIRT1 – kluczowe białko dla przeżycia komórek (SIRT1 działa ochronnie wobec komórek beta trzustki). Tym samym zwiększa to ryzyko rozwoju cukrzycy.
Wyniki najnowszej metaanalizy doprowadzają do wniosku, że suplementy zawierające glukozaminę i chondroitynę nie powinny być już zalecane psom i kotom z chorobą zwyrodnieniową stawów. Istnieją badania wskazujące na potencjał glukozaminy do wspomagania stawów, ale jej podaż musiałaby trwać przez wiele lat w dużych dawkach.
Kannabidiol
Skuteczność kannabidiolu w leczeniu przewlekłego bólu, głównie neuropatycznego, została dość dobrze opisana na modelach gryzoni. U psów nadal jest zbyt mało badań, ale wyniki są obiecujące. Potrzeba jednak dalszych analiz wysokiej jakości w celu określenia skuteczności i dawkowania w chorobie zwyrodnieniowej stawów u psów. U kotów do tej pory nie przeprowadzono takich badań. Istotny jest także fakt, że istnieją badania, w których zaobserwowano wzrost fosfatazy alkalicznej (ALP) u psów, więc stosowanie kannabidiolu może mieć pewne ograniczenia.
MSM (siarka organiczna, metylosulfonylometan)
MSM jest pozyskiwane z miazgi sosnowej. Jest to substancja, która ma udokumentowane działanie prozdrowotne i warto ją suplementować. Wyniki badań pokazują, że MSM zmniejsza ból związany z zapaleniem stawów. Jest niezbędny do syntezy kolagenu, który jest składnikiem chrząstek oraz kości. Istotny jest fakt, że MSM ma zdolność do redukowania białka CRP, które jest wskaźnikiem stanu zapalnego. Badania in vitro wykazują, że MSM wywiera działanie przeciwzapalne poprzez zmniejszenie ekspresji cytokin.
Boswellia seratta (kadzidłowiec)
Badania wykazały, że żywica pochodząca z tej rośliny pomaga zmniejszyć kulawizny, miejscowy ból oraz sztywność chodu. Boswellia może być cennym dodatkiem w chorobie zwyrodnieniowej stawów.
Kolagen
Jego działanie w chorobie zwyrodnieniowej stawów jest wątpliwe. Wyniki najnowszej metaanalizy sugerują, że dostępne badania dotyczące korzystnego wpływu kolagenu na stawy są niższej jakości i na ich podstawie nie można jednoznacznie orzec, że kolagen znacząco wpływa na poprawę jakości życia zwierząt z chorobą zwyrodnieniową stawów. Istotny jest również fakt, że często łączony jest także z innymi substancjami, które mogą wywoływać efekt zdrowotny u zwierząt. Konieczne jest przeprowadzenie badań wysokiej jakości.
Kwasy omega – 3
Kwasy omega – 3 są jednymi z częściej zalecanych produktów dla psów i kotów w ostatnim czasie, głównie w postaci DHA (kwasu dokozaheksaenowego) oraz EPA (kwasu eikozapentaenowego). W badaniach kwasy omega – 3 wykazują wyraźne działanie przeciwzapalne. Dieta wzbogacona w kwasy omega – 3 może być elementem terapii wspomagającej u zwierząt, u których zdiagnozowano chorobę zwyrodnieniową stawów. Omega – 3 mają wyraźne działanie przeciwzapalne poprzez redukcję stężeń cytokin prozapalnych, jak m.in. IL-1α, IL-1β i TNF-α oraz uwalnianie cząsteczek przeciwzapalnych.
Czarci/diabelski pazur (Harpagophytum procumbens)
Kilka badań wykazało jego działanie przeciwzapalne i przeciwbólowe. Jest to roślina, która zawiera harpagozyd i harpagid. Wykazano, że działanie przeciwzapalne harpagidumoże być pomocne w leczeniu objawowym choroby zwyrodnieniowej. Roślina ta wywiera przeciwzapalne działanie poprzez hamowanie ekspresji cytokin.
Liofilizowana mączka z małża nowozelandzkiego
Wyniki badań wskazują, że zapewnia ona umiarkowane i klinicznie znaczące efekty leczenia bólu związanego z chorobą zwyrodnieniową stawów. Istotny jest fakt, że nie powoduje znaczących negatywnych skutków ubocznych i mimo braku badań dostarczających dodatkowych danych może być zalecana pacjentom z chorobą zwyrodnieniową stawów, którzy potrzebują alternatywnych możliwości złagodzenia bólu.
Membrana jaja kurzego
Ciekawa w przypadku choroby zwyrodnieniowej stawów jest także membrana jaja kurzego. Badania wykazały, że hamuje ona wytwarzanie cytokin zapalnych w modelu in vitro, co sugeruje możliwe działanie przeciwzapalne. Suplementacjapreparatami zawierającymi membranę jaja kurzego może więc powodować zmniejszanie odczuwania bólu i działać przeciwzapalnie.
